مراقبه (آرامش روحی،امواج آلفا)

مراقبه برای سلامت بهتر و آرامش روحی، فیزیولوژیکی  مراقبه نافع هر کس به طور منظم و به مدت چند ماه به مراقبه پرداخته باشد. احتمالا به اثر آرامش بخش آن بر بدن و ذهن خود برخورده و آنرا به گرمی پذیرا شده است. یقینا دستگاه عصبی او، فشارهای عصبی را رها ساخته و وضع با ثباتری به خود گرفته است ظرفیت چنین شخصی برای تحمل فشارهای روانی – عصبی افزایش می‌یابد. بدن و ذهن او انرژی بیشتری در خود ذخیره کرده و ذهنش بازتر می‌شود.

 بر مراقبه از نظر روحی – فیزیولوژیکی تغییرات دیگری نیز مرتبط است. کسی که مرتبا به مراقبه بپردازد. به خواب کمتری نیاز دارد. بدون استفاده از قرص خواب آور به خواب می‌رود و با طراوت بیشتری از خواب برمی‌خیزد. در حالی که مدت زمان خوابیدنش نسبت به گذشته تغییر نکرده است.  عضلات او از انقباض خود را رها ساخته است و احساس سبکی و بی‌وزنی بخصوص بعد  از انجام مراقبه در او پدیدار می‌شود. در مراکز آموزش مراقبه در برمه و تایلند راهبان و افراد عادی که بر تنفس و حرکت خود اعمال تمرکز می‌کنند – یعنی در بیشتر اوقات روز چه در حرکت و چه در حال نشسته به مراقبه مشغولند – متوجه شده‌اند که در شبانه روز فقط به 4 ساعت خواب احتیاج دارند و تمرکزشان نیز بیشتر شده است و بدون فشار آوردن بر ذهن صورت می‌گیرد. البته توانایی تمرکز بدون تحمل فشار در این مورد جای تعجب ندارد، زیرا که طبیعت  اینگونه مراقبه با صفات: توجه عاری از فشار و آگاهی عاری از فشار توصیف می‌گردد. اینکه انسان با خود و دنیای اطرافش راحت‌تر کنار بیاید باعث می‌شود  ارتباطات شخصی‌اش نیز آسانتر صورت گیرد. گل محبت و ترحم در کسانی شکوفا می‌شود که بتوانند تنشهای مخل آسایش را از جان بزدایند. زندگی برای این افراد آرامتر و طبیعی‌تر و در عین حال مسرت بخش‌تر و پربار است و طعم فراتر رفتن از مرز خودی را بیشتر می‌چشند. ممکن است این قبیل تمرین برای یک فن بسیار ساده ذهنی، ادعای اغراق آمیز به نظر بیاید، لکن باید توجه داشت که این ادعاها با شواهدی که پزشکان در تحقیقات و آزمایشهای خود  ارائه کرده‌اند، تائید شده است. تغییرات روحی – فیزیولوژیکی هزاران سال است که برای کسانی که به مراقبه می پردازند، شناخته شده است. چون اغلب تمرینات مراقبه‌ای در زمینه مذهبی – بیشتر از حیث مفهموم، تا از لحاظ تشکیلاتی – صورت می‌گیرد. مراقبه کنندگان غالبا در غارها و کلبه‌های جنگلی و در انزوا به آن اشتغال می‌ورزند، لذا تغییرات فوق الذکر به خودی خود از اهمیتشان کاسته می‌شود، هر چند به عنوان  کمک در پیشرفت‌های روحی از آن استقبال خوبی به عمل می‌آید. در سالهای اخیر بود که تغییرات فیزیولوژیکی و روانشنانسی در کسانی که به مراقبه می‌پردازند با کمک دستگاههای پیچیده الکتریکی مورد آزمایش قرار گرفت و اثر تمرین منظم مراقبه روی بدن و ذهن اندازه گیری شد و نتایج این اندازه گیری‌ها در حالی که از ملاحظات مذهبی و روحانی تفکیک شده بود، ثبت و ضبط گردید و به آنها همچون پدیده‌ای مستقل که سزاوار توجه ویژه هستند نگریسته شد. برای هزاران نفر غربیانی که امروزه تحت فشارهای عصبی به سر می‌برند این که فنونی به سادگی راحت نشستن و توجه کردن به تنفس و یا تکرار کلمه ای در ذهن برایشان استراحت و طراواتی را به ارمغان می‌آورد که از بسیاری جهات بر خواب رجحان دارد خبر خوبی است. طبق تحقیقات دکتر بنسون از دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد: ویژگی‌های عمده فیزیولوژیکی در مراقبه و واکنشهای آرامشی به شرح زیر است:

 

1) ضربان قلب کسانی که به مراقبه می‌پردازند به طور متوسط سه تپش در دقیقه  کاهش می‌یابد.

2) آهنگ صورت تنفس سنگین‌تر می‌شود.

3) مصرف اکسیژن بدن به درصد 20% کاهش می‌یابد. معنایش این است که سوخت و ساز بدن افت قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. چنین افتی در سوخت و ساز بدن فقط در خواب عمیق و خواب زمستانی پیش می‌آید. اما مراقبه متعالی در مقایسه با حالت خواب و خواب زمستانی تغییرات فیزیولوژیکی متفاوتی را ایجاد می‌کند. لاکتیت خون کاهش می‌یابد. لاکتیت ماده‌ای است که از طریق سوخت و ساز در عضلات اسکلتی تولید می‌شود و بالا رفتن میزان لاکتیت در بدن با حملات اضطرابی همراه است.

 4) فشار خون در حد معمول قرار می‌گیرد. دکتر بنسون کشف کرد که مراقبه فشار خون را در کسانی که قبل از اقدام به مراقبه دارای فشار خون بالایی هستند، پایین می‌آورد.

5) مغز امواج آلفا و احتمالا تتا تولید می‌کند، الگو و طرز انتشار امواج مزبور با امواجی که در خواب عمیق یا هیپنوتیزم ایجاد می‌گردد، متفاوت است. موقعی که مغز فعال است، امواج بتا منتشر می‌سازد. امواج آلفا سرعت کمتری داشته و با حالات آرمیدگی ارتباط دارد. امواج تتا از امواج آلفا نیز کندتر است.  بعضی از تغییرات فیزیولوژیکی را می‌توان با فنون غربی مانند آموزش اتوژنیک، آرامش تدریجی و پیشرونده و نیز هیپنوتیزم ایجاد کرد.

 لکن این روشها در مراحل اولیه مستلزم استفاده از معلم و گذراندن دوره‌های طولانی است تا بتوان از طریق آنها به مرحله آرامش عمیق رسید، در صورتی که مراقبه به سبک شرقی را معمولا شخص می‌تواند پس از یک دوره آموزش کوتاه مدت، خود انجام دهد. مراقبه به کسانی که به آن می‌پردازند کمک می‌کند تا:

1-     اعتیاد خود را ترک کنند.

2-     در جهات مختلف از کارایی بالایی برخوردار شوند

3-     با فشارهای روانی بهتر کنار بیایند

4-     بالاخره اینکه در راستای زندگی پربارتری که با فطرت بشر سازگارتر باشد، قرار گیرد

5-    خود شکوفایی کاری اشان نیز بیشتر می شود.ارزش مراقبه ناب ترین تجارب زیستی به شمار می آید و بگونه ای بهداشت ذهنی محسوب میشود.

www.asheghi4u.net